Sıkça Sorulan Sorular

PORTFÖY YÖNETİMİ NEDİR?

Bir portföyün yönetilmesi, mevzuatın ve izahnamenin izin verdiği sınırlar dahilinde, portföye varlık (ortaklık payı, tahvil, bono vb.) alınıp satılması ve bu varlıkların getirilerinin (faiz, kar payı gibi) tahsil edilmesi faaliyetleridir. Varlıkların alınıp satılması kararlarına dayanak teşkil eden her türlü araştırma ve analiz gibi faaliyetler de portföy yönetiminin kapsamına girer.

YATIRIM FONU NEDİR?

Yatırım fonunun tanımını yapmadan önce portföyün ne olduğunun ortaya konmasında fayda vardır. Portföy geniş anlamıyla bir kişinin ya da kuruluşun sahip olduğu varlıkların tümünü ifade eder. Yatırım fonları halktan topladıkları paralar karşılığı, ortaklık payı, tahvil gibi sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yönetirler. Her bir yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olurlar.

YATIRIM FONLARI NERELERE YATIRIM YAPABİLİR?

Özelleştirme kapsamına alınanlar dahil Türkiye'de kurulan ihraççılara ait paylar, özel sektör ve kamu borçlanma araçları,Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde alım satımı yapılabilen yabancı özel sektör ve kamu borçlanma araçları ile ihraççı payları,12 aydan uzun vadeli olmamak üzere vadeli mevduat, katılma hesabı ve mevduat sertifikaları,Borsada işlem görmeleri kaydıyla; altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları,Fon katılma payları,Repo ve ters repo işlemleri,Kira sertifikaları,Gayrimenkul sertifikaları,Varantlar ve sertifikalar,Takasbank para piyasası işlemleri,Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri,Kurulca uygun görülen özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri,Kurulca uygun görülen diğer yatırım araçları.

Yatırım fonunun kazancı portföyünde bulundurduğu varlıkların getirisine bağlı olduğundan yatırımcıların fonun türü, bir başka deyişle portföy bileşimi hakkında bilgi sahibi olduktan sonra yatırım yapacakları fonu seçmeleri uygun olacaktır.

FON TÜRÜ NEDİR?

Fonun türü portföyün ağırlıklı olarak hangi varlıklardan oluştuğunu göstermektedir. Fonlar aşağıda belirtilen türlerde kurulabilir:


a) Fon toplam değerinin en az %80’i devamlı olarak;
1) Yerli ve/veya yabancı kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "BORÇLANMA ARAÇLARI ŞEMSİYE FONU",
2) Yerli ve/veya yabancı ihraççıların paylarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "HİSSE SENEDİ ŞEMSİYE FONU",
3) Borsada işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler ile kıymetli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KIYMETLİ MADENLER ŞEMSİYE FONU",
4) Diğer fonların ve borsa yatırım fonlarının katılma paylarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar "FON SEPETİ ŞEMSİYE FONU",

b) Portföyünün tamamı devamlı olarak, vadesine en fazla 184 gün kalmış likiditesi yüksek para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan ve portföyünün günlük olarak hesaplanan ağırlıklı ortalama vadesi en fazla 45 gün olan fonları kapsayan şemsiye fonlar "PARA PİYASASI ŞEMSİYE FONU",

c) Portföyünün tamamı devamlı olarak, kira sertifikaları, katılma hesapları, ortaklık payları, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer faize dayalı
olmayan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KATILIM ŞEMSİYE FONU",

ç) Portföy sınırlamaları itibarıyla yukarıdaki türlerden herhangi birine girmeyen fonları kapsayan şemsiye fonlar "DEĞİŞKEN ŞEMSİYE FON",

d) Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonları kapsayan şemsiye fonlar "SERBEST ŞEMSİYE FON",

e) Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir bölümünün, tamamının ya da başlangıç yatırımının üzerinde belirli bir getirinin bilgilendirme dokümanlarında belirlenen esaslar çerçevesinde belirli vade ya da vadelerde yatırımcıya geri ödenmesi;
1) Uygun bir yatırım stratejisine ve garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edilen fonları kapsayan şemsiye fonlar "GARANTİLİ ŞEMSİYE FON",
2) Uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlanan fonları kapsayan şemsiye fonlar "KORUMA AMAÇLI ŞEMSİYE FON"
olarak adlandırılır ve bu şemsiye fonlara bağlı fonlar ihraç edilebilir. Yukarıdaki sayılanlar dışında da, izahnamelerinde belirtilmek suretiyle, oluşturulacak portföy yönetim stratejilerine uygun fon türleri, Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygun görülmesi koşuluyla belirlenebilir.
 

KİMLER FON KURABİLİR?

Ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan portföy yönetim şirketleri fon kurabilirler. Kurucu, fonun, riskin dağıtılması ve inançlı mülkiyet esaslarına göre pay sahiplerinin haklarını koruyacak şekilde yönetim, temsil ve saklanmasından sorumludur. Portföyün kurucu tarafından yönetilmiyor olması bu sorumluluğu kaldırmaz.


Kurucu mevzuat ve fon izahnamesinde belirtilen sınırlar içinde kalmak üzere fon portföyünü dilediği gibi oluşturabilmekte ve daha sonra değiştirebilmektedir.


Kurucu, Sermaye Piyasası Kurulu'na, resmi dairelere, katılma payı sahiplerine ve fon adına üçüncü şahıslara karşı fonu, temsil eder.
 

YATIRIM FONLARI NASIL AVANTAJLAR SAĞLAMAKTADIR?

• Tasarrufçunun ortaya koyduğu sermayesi yani tasarrufu, profesyonel ve güvenilir yöneticiler tarafından yönetilmektedir.


• Yatırım fonu portföyüne alınabilecek menkul kıymetlerin sabit getirili, dövize endeksli ve ortaklık payı gibi araçlarla çeşitlenmesi nedeniyle riskin en aza indirilmesi mümkün olabilecektir.


•  Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince yapılacağından vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden korunabilecektir.


• Küçük tasarruflarla temin edilemeyecek kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım yapılmasına olanak sağlayacaktır.


•  Fon portföyündeki değer artışlarının portföy değerine günlük olarak yansıtılması nedeniyle işlemiş gelir ile birlikte gerek ihtiyacı kadar gerekse tamamını istendiği anda paraya çevirebilecektir.


•    Portföye büyük montanlı alım satımlar nedeniyle zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır.
 

FON PORTFÖYÜNÜ KİM YÖNETİR?

Fon kurucu tarafından veya kurucunun belirleyeceği başka bir portföy yönetim şirketi (SPK'dan portföy yöneticiliği yetki belgesi alan portföy yönetim şirketleri yönetici olabilir) ile yapılan portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde yönetici tarafından yönetilir. Fon portföyünün yönetilmesi amacıyla portföy yönetim hizmeti ücreti alınır.

FON NASIL GELİR GETİRİR?

Üç yoldan fon yatırımından para kazanılabilir.


İlk olarak fon sahip olduğu menkul kıymetlerden kar payı ve/veya faiz geliri elde eder. Fon elde ettiği bütün gelirini fon portföy değerine yansıtır.


Fonun sahip olduğu menkul kıymetlerin fiyatı artabilir. Eğer fon fiyatı yükselen bu menkul kıymeti satarsa sermaye kazancı elde eder. Fon elde ettiği bu sermaye kazancını veya zararını fon portföy değerine yansıtır.


Eğer yatırım fonu fiyatı yükselen menkul kıymeti satmıyor elinde tutuyorsa katılma paylarının fiyatı artar. Yüksek fon toplam değeri yatırımın yüksek değerli olduğunu gösterir.


Böylece yatırımcılar katılma paylarını sattıklarında, yatırım fonlarının portföyünde o ana kadar gerçekleşen değer artışlarından/azalışlarından paylarını alırlar.
 

KATILMA PAYI NEDİR?

Katılma payı, yatırımcının fon portföyüne kaç adet payla ortak olduğunu gösterir. Yatırım fonlarındaki katılma paylarını, şirketlerin ortaklık paylarına benzetebiliriz. Nasıl yatırımcılar, ortaklık payı alarak şirketlere ortak olurlar ve o şirketler üzerinde hak sahibi olurlar ise, benzer şekilde yatırım fonlarında da katılma payı ile fon portföyüne ortak olunur. Ancak, ortaklık payı sahipleri şirket yönetimine katılabilirken, katılma payı sahiplerinin fon yönetimine katılma hakları yoktur.

KATILMA PAYININ FİYATI NASIL ÖĞRENİLİR?

Katılma payı birim pay fiyatı, her işgünü itibariyle payların alınıp satıldığı adreslerde ve TEFDP’de Kurucu tarafından ilan edilir. İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından sunulan Fon Bilgilendirme Platformu’nda da, fonlara ilişkin birçok veri ve istatistik, yatırımcıların erişimine açık olacaktır. Ayrıca günlük gazetelerin ekonomi sayfalarında fon fiyatlarını bulabilirsiniz. Ancak gazetede ilan edilen fiyatın işlem günündeki değil bir gün öncesinin fiyatı olduğuna dikkat edilmelidir. Bunlara ilave olarak bazı fon kurucularının telefon hatlarından veya internet adreslerinden fonların günlük fiyatlarını öğrenebilirsiniz. Haftalık ekonomi dergilerinde ise fonların haftalık performansları yer almaktadır. Sahip olduğunuz fonun katılma payına bakarken fonun tam ismini bulmayı unutmayın. Çünkü bazı fon kurucularının birden fazla fonu olduğundan hepsine farklı bir isim verilmektedir

KATILMA PAYLARININ KAYDEN İZLENMESİ

Katılma paylarının itibari değeri yoktur ve kaydi değer olarak tutulur. Fon tutarını temsil eden katılma payları kaydi olarak Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdinde müşteri bazında izlenir. Fon katılma payları bastırılamaz ve fiziken teslim edilemez.


Katılma payı işlemleri günlük olarak Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.’ne bildirilir.


Katılma payları Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdindeki hesaplarda, her müşterinin kimlik bilgileri ve buna bağlı hesap kodları ile fon bilgileri bazında takip edilir.
 

KATILMA PAYLARI NASIL ALINIP SATILIR?

Katılma payı satın alınması veya fona iadesinde, Kurucunun izahnamede ilan edeceği katılma payının alım satımının yapılacağı yerlere başvurularak alım satım talimatı verilir.

Bunun dışında Sermaye Piyasası Kurulu’nca uygun görülen fonların katılma paylarının alım satımının yapılabileceği merkezi bir fon dağıtım platform olan Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu (TEFDP), Kurucunun veya fon katılma pay alım satım aracılık sözleşmesi imzaladığı Yatırım Kuruluşlarının telefon ve internet bankacılığı ile ATM sistemleri aracılığıyla da katılma payı alım satım talimatı verilebilir. Yatırım fonu katılma payları gün içinde belli saatler içinde alınıp satılır.

YATIRIM FONUNA YATIRIM YAPILIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

Risk Düzeyi


Yatırım fonuna yatırım yaptığınızda bir risk aldığınızı unutmayın. Çünkü fon tarafından alınan menkul kıymetlerin değeri artabileceği gibi düşebileceği için yatırım yaptığınız anaparanın bir kısmını kaybedebilirsiniz. Ancak her yatırım fonunun riski aynı düzeyde değildir. Yatırım fonlarını kendi içlerinde daha riskli ve daha az riskli olarak ayırmak mümkündür.


Bunun için kullanılabilecek en önemli ölçü yatırımcı bilgi formunda yer alan risk değeridir. Diğer yandan genellikle potansiyel olarak yüksek getiri, yüksek kayıp yani yüksek risk demektir. Riskli fonların kaybettirme ihtimali daha yüksek olmakla beraber, piyasaların iyi gitmesi durumunda diğerlerine göre daha yüksek oranlarda kazandırmaları da mümkündür. Bu nedenle farklı risk düzeyleri arasında tercih yaparken daha fazla kazanabilmek için kaybetme riskini ne kadar göze aldığınız önemlidir. Kendinizi bu çerçevede ölçüp yatırım yapacağınız fonu da buna göre seçmelisiniz.


Yatırımdan önce ilgilendiğiniz fonun amacının ve riskinin sizinkine ne kadar uyup uymadığına karar vermek için bir yatırım danışmanına danışmanız veya yatırım dergilerini incelemeniz faydalı olacaktır.


Diğer yandan fonları mevduat ile karıştırmamak gerekmektedir. Mevduatta garanti varken yatırım fonlarında herhangi bir garanti yoktur.


Geçmiş Performans


Genel olarak tüm menkul kıymet yatırımlarında özel olarak da yatırım fonlarına yapılan yatırımlarda, geçmiş dönemde o menkul kıymetin ya da yatırım fonunun elde ettiği getirinin gelecek dönemde de elde edileceği yönünde bir garantinin olmadığının tüm yatırımcılar tarafından bilinmesi gerekmektedir. Fonun geçmiş dönemdeki performansından bir fikir edinmekle beraber, bu performansın önümüzdeki dönemde tekrar yakalanmasının garanti olmadığını unutmamak gereklidir. Ayrıca, fon performansını karşılaştırmak üzere kendisine karşılaştırma ölçütü belirlemiş olan fonlar performans sunumlarını KAP’ta ve kolektif yatırım kuruluşlarının internet sitesinde yayımlamaktadır.


Gider Oranları


Fonun gider oranları getiri üzerinde olumsuz bir etki yapmaktadır. Ancak bu gider oranı daha yüksek olan bir fon daha kötü bir getiri elde edecek demek değildir. Çeşitli nedenlerle fonların gider oranları değişebilmektedir. Örneğin bir fon portföyü bir kere oluşturup daha sonra fazla alım satım yapmamayı tercih ederken, diğer bir fon daha sık alım satım yaparak günlük fiyat hareketlerinden kazanç sağlamayı hedefleyebilir. Doğal olarak ikinci fon daha fazla alım satım komisyonu ödeyecek ve gider oranı daha yüksek olacaktır. Ancak belki de bu alım satımlarla elde ettiği kazançlar bu giderleri fazlasıyla karşılayacak ve bu fon daha yüksek bir getiriye ulaşacaktır. Yine de yatırım yapmadan önce fonların gider oranları hakkında bilgi edinilmesi faydalı olacaktır.


Öğrenilmesi Gerekenler


Yatırım fonu katılma payına yatırım yapmayı planlayan tasarruf sahipleri aşağıda sayılan konularda yeterli bilgi edinmelidir.

  • Fonun kurucusu ve bu kurucunun yönettiği fonların türü,
  • Fonun portföyünü yöneten portföy yöneticisi,
  • Fonun en yakın tarihli portföy bileşimi ve stratejisi,
  • Fonun yönetim ücreti oranı ve fon toplam gider oranı,
  • Kurucunun fonlarının geçmiş dönemlerdeki performansı ve diğer fonlara göre başarı durumu,
  • Fon katılma paylarının alınıp satılabileceği yerler, işlem saatleri, ve alım satım şartları
  • Giriş –çıkış komisyonu olup olmadığı,